De zeven eigenschappen van effectief leiderschap (2024)

Effectieve mensen

‘Dit boek behoeft nauwelijks nog introductie, het vormt al jarenlang en wereldwijd een inspiratiebron voor iedereen’ staat op de achterflap van De zeven eigenschappen van effectief leiderschap van Stephen R. Covey. En inderdaad, dat is geen woord teveel gezegd. Het is een boek, dat miljoenen mensen bereikte en levens veranderde. Op elke bladzijde staan wijze lessen, het is daarom onmogelijk om het samen te vatten. Zie dit artikel niet als een samenvatting, maar als een introductie.

Covey leert in De zeven eigenschappen hoe we de kwaliteit van ons werkende leven, privéleven en gezinsleven kunnen veranderen aan de hand van zeven eigenschappen.

Zeven eigenschappen

Hieronder staan de 7 eigenschappen in schema. Covey verdeelt ze in twee groepen:

• Overwinningen op jezelf: Eigenschap 1, 2 en 3.
• Overwinningen met de omgeving: Eigenschap 4, 5 en 6.

Eigenschap 1: Wees proactief

• Ik kan er niets aan doen.
• Zo ben ik nu eenmaal.
• Ik moet dit of dat.
• Als ik maar…

Proactieve opmerkingen zijn:

• Ik kan het ook anders aanpakken.
• Laat ik eens kijken of er alternatieven zijn.
• Ik bepaal zelf mijn gevoelens.
• Ik kan kiezen.
• Ik geef daaraan de voorkeur.

Reactieve mensen ontslaan zichzelf graag van elke verantwoordelijkheid. Het is natuurlijk veel veiliger om te zeggen: ‘Ik ben niet verantwoordelijk’, dan om de verantwoordelijkheid op je nemen van je daden.
De gedachte, dat een probleem niet bij onszelf ligt, dát is het probleem. Als je dat denkt, dan laat je iets waar je geen invloed op hebt (iets buiten je), grip op je krijgen. De proactieve benadering staat voor een verandering van binnenuit.

Eigenschap 2: Begin met het einde voor ogen

Beginnen met het einde voor ogen wil zeggen dat je jezelf voor ogen houdt hoe je herinnerd wilt worden. Zoals je wilt dat mensen aan het einde van je leven op jou terugkijken, zo moet je nu gaan leven. Leef met een duidelijk beeld van je einddoel. Weet waar je heengaat, zodat je beter begrijpt waar je nu bent en je stappen kunt zetten in de juiste richting.

Het is eenvoudig om jezelf te bedriegen door een drukbezet leven te leiden. Actief zijn is iets anders dan effectief zijn. Je kunt keihard werken om hoger op de maatschappelijke ladder te komen en dan aan het einde van je leven ontdekken dat de ladder tegen de verkeerde muur staat.

Een van de effectiefste manieren om te beginnen met het einde voor ogen is het schrijven van een persoonlijke missie. Daarin schrijf je wie je wilt zijn en wat je wilt doen. Het gaat over de waarden en principes die daarbij horen.

"Je kunt hard werken om hoger op de ladder te komen om aan het einde van je leven te ontdekken dat de ladder tegen de verkeerde muur staat."

Eigenschap 3: Belangrijke zaken eerst

Eigenschap 3 is het praktische resultaat van de eigenschappen 1 en 2. Je zou het zo kunnen zien:

• Eigenschap 1 zegt: ‘Jij bent de schepper, jij hebt de leiding.’
• Eigenschap 2 is de eerste schepping, in je hoofd.
• Eigenschap 3 is de tweede schepping, de materiële uitwerking van de eigenschappen 1 en 2.

Deze eigenschap gaat over het effectief omgaan met je tijd. Dit boek beschrijft een interessante benadering van timemanagement.

Eigenschap 4: Denk win-win

In de menselijke interactie kun je zes vormen onderscheiden:

• Win-win
• Winnen-verliezen
• Verliezen-winnen
• Verliezen-verliezen
• Winnen
• Win-win of geen akkoord

Deze eigenschap gaat over het win-win denken. Hiervoor moet je een beroep doen op de unieke menselijke kwaliteiten zelfbewustzijn, voorstellingsvermogen, geweten en onafhankelijke wil. Je moet bereid zijn van elkaar te leren, elkaar te beïnvloeden en iets voor elkaar over te hebben. Daarom kun je je deze eigenschap alleen eigen maken op basis van de principes van interpersoonlijk leiderschap. Daar zijn visie, initiatief, zekerheid, sturing, wijsheid en kracht nodig.

Covey werkt hier de vijf dimensies uit, die de basis vormen voor het win-windenken. Dit laat zich moeilijk samenvatten.

Eigenschap 5: Eerst begrijpen… dan begrepen worden

Normaal gesproken proberen we altijd eerst begrepen te worden. De meeste mensen luisteren niet om te begrijpen, maar om een antwoord te kunnen geven. Ze zijn zelf aan het woord of bereiden zich daarop voor. Ze filteren alles door hun eigen paradigma’s en lezen in het verhaal van een ander hun autobiografie.

Met empathisch luisteren doelt Covey niet op actief of reflectief luisteren. Hij schrijft hierover: ‘Dat komt in de praktijk neer op nazeggen. Dergelijke manieren van luisteren zijn technieken en hebben niets te maken met je eigen persoonlijkheid en met de onderlinge verstandhouding. Voor mensen naar wie op deze manier wordt ‘geluisterd’ is dat beledigend’.

Met empathisch luisteren bedoelt hij het luisteren met de intentie om de ander te begrijpen. Je zoekt naar mogelijkheden om de ander écht te begrijpen. Empathisch luisteren houdt in dat je je verplaatst in de ander. Je bekijkt de wereld zoals hij hem bekijkt. Je begrijpt wat hij voelt.

Eigenschap 6: Synergie

Synergie is een hogere vorm van samenwerking.Wat is het precies?Dat is moeilijk uit te leggen.Bij gewoon samenwerkenheb je één persoon en nog één persoon, dat is samen twee delen. Bij synergie is de interactie tussen de personen ook een deel op zich. Een bijzonder deel, dat tot mooie resultaten kan leiden. Bij synergie is één en één drie. Of acht, of honderd. Het is ongelooflijk waar creativiteit en communicatie toe kunnen leiden. In zo’n situatie hebben mensen aan een half woord genoeg. Verfrissende inzichten, perspectieven, alternatieven en paradigma’s passeren de revue. Er opent zich een nieuwe wereld.Synergie is in haar beste vorm de belangrijkste activiteit in ons leven.

De eerste 5 eigenschappen stellen je in staat om het wonder van synergie te verwezenlijken.

Eigenschap 7: Houd de zaag scherp

In het bos is een boswachter aan het zagen. Hij zaagt zich suf. ‘Hoe lang bent u al bezig?’ vraag je. ‘Meer dan vijf uur,’ antwoordt hij. ‘En ik ben kapot. Dit is superzwaar!’. ‘Maar… waarom stopt u niet even om de zaag weer scherp te maken?’, vraag je. ‘Dan gaat het een stuk sneller.’ De boswachter antwoordt: ‘Daar heb ik geen tijd voor, ik moet nog veel te veel zagen…’

De zaag scherphouden heeft betrekking op het onderhoud en de verbetering van het beste instrument dat je hebt: jezelf. Hierbij gaat het om het onderhoud op vier dimensies:

• Lichamelijke vaardigheden: beweging, voeding, stressbeheersing.
• Spirituele vaardigheden: streven naar duidelijke waarden, toewijding, studie en meditatie.
• Geestelijke vaardigheden: lezen, visualiseren, plannen, schrijven.
• Sociaal-emotionele vaardigheden: dienstbaarheid, empathie, synergie, innerlijke zekerheid.

Tot slot

De zeven eigenschappen van effectief leiderschap is een boek waar je als individuje winst mee kunt doen, maar ook als organisatie. Over het boek zelf zou ik niets negatiefs kunnen zeggen. Het enige wat ik jammer vind, is de Nederlandse vertaling van de titel. In het Engels is de titel ‘The seven habits of highly effective people'. In het Nederlands is gekozen voor ‘leiderschap’. Als je het boek gelezen hebt, is de titel te begrijpen. Maar telkens als ik het met iemand over dit boek heb, krijg ik als reactie: ‘Leiderschap? Dan is dat boek niets voor mij, ik zit niet in een managementfunctie’. Maar daar gaat het niet om, dit boek is goed voor ieder individu. Lees het boek, en laat het aan mensen in je omgeving lezen.

Bestellen

N.a.v. Covey, Stephen,De zeven eigenschappen van effectief leiderschap,Uitgeverij Business Contact, 1e druk 1989, 68e druk 2014, ISBN 978 90 470 5464 1, 330 blz.€26,50.

Bestellen

Het boek Effectief leiderschap is te bestellen via: